Na przestrzeni ostatnich kilku miesięcy można zaobserwować dużą ilość incydentów związanych z sygnałami GNSS (ang. Global Navigation Satellite Systems) poprzez ich zakłócanie (ang. jamming), fałszowanie (ang. spoofing) oraz mylenie (ang. meaconing). Efektem tych działań jest podawanie nieprawdziwych lub zaburzonych parametrów położenia, prędkości i czasu PVT (ang. Positioning, Velocity, Time) lub wręcz uniemożliwienie ich wyznaczenia. Takie oddziaływanie skutkuje utrudnieniem lub wręcz blokadą określenia pozycji i prędkości danego obiektu, podjęcia poprawnej decyzji nawigacyjnej, synchronizacji urządzeń czy też skutecznego wsparcia aplikacji, dla których GNSS dostarczają danych wejściowych.
Aby zakłócić sygnały GNSS stosuje się różne typy sygnałów zakłócających, np. impulsowe, ciągłe, szeroko- lub wąskopasmowe itp. Struktura, typ i moc sygnałów zakłócających zależą od używanego jammera. Można bowiem stosować prosty generator wytwarzający zakłócenia na pojedynczej częstotliwości (np. L1) jednej konstelacji satelitarnej GPS (ang. Global Positioning System) bądź też zakłócać sygnały kilku konstelacji (oprócz GPS – Galileo, Glonass, BeiDou) na kilku częstotliwościach (oprócz L1 także L2, L5, E1, E5 itp.) bardziej złożonymi konstrukcyjnie urządzeniami. Inną kwestą jest struktura sygnału zakłócającego i sposób jej zmiany podczas zakłócania (np. prosty sygnał chirp, sygnał impulsowy, czy tzw. „smart jamming”).
Pasma częstotliwości używane przez system GPS, GLONASS i GALILEO © ESA
W odróżnieniu od naturalnych zmian sygnału wywołanych przez opóźnienia troposferyczne i propagację wielodrogową, scentylacje czy też burze słoneczne i promieniowanie kosmiczne, jamming jest rodzajem celowego zakłócenia sygnałowego. Powoduje on blokowanie sygnałów GNSS poprzez generowanie w ich pasmie sygnałów z reguły większej mocy. Jego użycie skutkuje tym, że odbiornik użytkownika końcowego odbiera i przetwarza sygnał zakłócenia zamiast użytkowego sygnału GNSS. Jako działanie szkodliwe, utrudniające lub uniemożliwiające korzystanie z GNSS i usług na nich bazujących jest nielegalne i – z mocy prawa – ścigane w Polsce i w innych krajach. Z punktu widzenia użytkowników jamming powoduje całkowitą lub częściową niedostępność usług GNSS, co uniemożliwia precyzyjną nawigację, stwarza problemy z synchronizacją sieci energetycznych i telekomunikacyjnych oraz zaburza systemy koordynacji służb ratunkowych i zarządzania kryzysowego.
Doniesienia prasowe wskazują na znaczny wzrost przypadków jammingu w Polsce północno-wschodniej (szczególnie w rejonie Zatoki Gdańskiej) oraz na Litwie, Łotwie, w Estonii, Finlandii, Szwecji, Ukrainie oraz w krajach położonych w rejonie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie. Wpływ jammingu może prowadzić do poważnych konsekwencji dla gospodarki, przemysłu, życia społecznego oraz funkcjonowania każdego z nas.
Jedną z metod ochrony przed jammingiem jest stosowanie specjalnych anten (ang. anti-jamming antena). Coraz większym zainteresowaniem cieszą się urządzenia blokujące jamming. Systemics -PAB Sp. z o.o. wspólnie z Safran oferują rozwiązania, które pozwalają mitygować lub eliminować jamming, co jest kluczowe dla użytkowników końcowych i ich aplikacji. Na uwagę zasługują następujące rozwiązania.
• 8230AJ GPS/GNSS Anti-Jam Antenna, która pozwala eliminować zakłócenia sygnałów GNSS propagowanych na następujących częstotliwościach: GPS L1, GLONASS L1, Beidou B1, Galileo E1 oraz QZSS L1.
Rysunek 1. Anti-jamming antena 8230AJ GPS/GNSS firmy Safran
Szczegółowe informacje na temat anteny można znaleźć na stronie Safran ->8230AJ GPS/GNSS Anti-Jam Antenna – Safran
• GPSdome Anti-Jamming Device, urządzenie przeciwzakłóceniowe włączane pomiędzy antenę a odbiornik GNSS, które zapewnia ochronę i ciągłość autonomicznej nawigacji GPS i działania w warunkach zakłócania sygnałów GPS L1 (kod C/A).
Rysunek 2. GPSdome – urządzenie Anti-Jamming
Szczegółowe informacje na temat anteny można znaleźć na stronie Safran -> GPSdome Anti-Jamming Device – Safran – Navigation & Timing
• BroadShield, oprogramowanie zawierające się z wielu opatentowanych algorytmów zaprojektowanych do wykrywania zagłuszania i spoofingu oraz umożlwiające bezzwłoczne zgłaszanie zakłóceń do systemu/aplikacji bazującej na danych GNSS.
Szczegółowe informacje na temat oprogramowania można znaleźć na stronie internetowej Safran -> BroadShield – Safran – Navigation & Timing